In een eerdere blogpost werd geschreven over financiële transparantie initiatieven in buitenland. In Nederland denken wij dat de kansen met name op de niveaus van kostenbesparingen en het toegang geven aan het publiek rond financiële informatie.

Transparantie als enig doel?

Door de financiële crisis en bijhorende bezuinigingen is er meer behoefte dan ooit aan transparantie en dialoog rond financiële onderwerpen tussen overheid en burgers. Misstanden en corruptie kunnen aan de kaak gesteld worden met transparantie. Voor een moderne democratie lijkt mij dit een heel normale zaak. Het is niet verrassend dat vanwege dit argument juist de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk voorop lopen als het gaat om financiële transparantie.

Participatief begroten = politiek

Het wordt natuurlijk ook mogelijk om het politieke debat te voeren over specifieke belastingen en overheidsuitgaven. Burgers kunnen vervolgens betrokken worden bij het maken van (politieke) financiële beleid, of zelfs het maken van moeilijke keuzes. Dit laatste is volgens mij meer een politieke keuze.

Daarmee bedoel ik, ik vermoed dat niet elke politieke partij hier een voorstander van is. Ik kan me zelfs voorstellen dat er wetenschappers zijn die kritisch kijken naar dit soort ideeën, omdat het de organisatie van democratie verandert. Is een politicus nog wel verantwoordelijk als tevens 60% van de bevolking ook vóór een besluit stemde op Facebook?

Wat mij betreft valt participatief begroten in dezelfde categorie als referenda, consultaties en petities. Het financiële transparantie doet mij meer denken aan de Wet Openbaar Bestuur of zelfs het recht om te mogen demonstreren. Maar  met financiële transparantie zijn er ook nog een hoop andere voordelen te behalen.

Openbaarheid als middel

Zo kan financiële transparantie effecten hebben die gewenst zijn voor een efficiënte en effectieve overheid.

Overheid als eindgebruiker van  externe innovaties

Wat als ambtenaren –en politici –  snel en flexibel financiële cijfers kunnen doornemen en op termijn met andere overheden kunnen vergelijken? Als financiële data vrij is, worden er nieuwe toepassingen ontwikkeld. Waarom zou de overheid zelf hier geen gebruik van kunnen maken?

Een mooi voorbeeld is bijvoorbeeld de website ikregeer.nl, welke tweede kamer documenten (handelingen) op toegankelijke wijze aanbiedt. Een flink deel van de bezoekers is afkomstig uit Den Haag. Niet vreemd, want Kamerstukken zijn voor leken vrijwel niet te lezen!

Ondernemende organisaties voor meer publieke waarde

Diverse organisaties kunnen bij financiële transparantie ook overheden wijzen op potentiële kostenbesparingen. Immers, er kunnen vergelijkingen gemaakt worden met andere overheden (benchmarks), maar er kunnen ook checks gedaan worden op de prijs/kwaliteit verhouding, omdat sommige partijen het veld soms beter kennen.

Soms om alternatieven aan te dragen, soms om simpel gezegd kosten te besparen. In sommige gevallen kan er eigen belang van burgers en ondernemers spelen, bijvoorbeeld het uitvoeren van een bepaald project. Bijvoorbeeld het onder de aandacht brengen van een nieuwe manier van CO2 reducatie te realiseren vanuit Milieudefensie. Het blijft dan ook aan de overheid en politiek om de diverse alternatieven te wegen en uiteindelijk te besluiten.

Burgers en Journalisten als Hoeders van de Democratie

Betrokken burgers die financiën leuk en belangrijk vinden kunnen helpen bij uitvoering van specifieke taken. Denk bijvoorbeeld aan het controleren van de cijfers. Een taak die nu veelal belegd is bij de Rekenkamers. Juist daar zie je nu een terugtrekkende beweging bij overheden.

Toepassing van Financiële Bigdata in de samenleving

Als allerlei overheden financiële informatie op detail niveau vrijgeven, ontstaat er een gigantische database. Eentje waar je meer informatie over bedrijven, kosten, betaaltermijnen kan vinden. Deze inzichten zijn ook handig om op andere plekken toe te passen. Hoeveel kost bij de gemiddelde overheid een werkplek per medewerker? Verandert dit over de jaren?

Is dit informatie die andere organisaties ook kunnen gebruiken om te begroten? Ik denk van wel!  Kortom, genoeg kansen en meerwaarde om met financiële transparantie in Nederland aan de slag te gaan.